لزوم انجام آزمایش‌های دوره ای برای پایش وضعیت سلامتی
پروستات غده‌ای است که در مردان وجود دارد. جای آن پایین‌تر از مثانه بوده و مجرای تخلیه ادرار را در بر می‌گیرد. مهمترین وظیفه پروستات ساختن مایعی است که در منی ترشح می‌شود و به تغذیه و انتقال اسپرم‌ها کمک می‌کند. سلول‌های غده پروستات پروتئینی تولید می‌کنند که ” آنتی‌ژن اختصاصی پروستات ” یا به اختصار PSA نامیده می‌شود. مقادیر کمی از PSA همیشه در خون وجود دارد اما در اکثر مواردِ سرطان پروستات، مقدار آن در خون افزایش می‌یابد و به همین دلیل اندازه‌گیری آن در تشخیص سرطان پروستات اهمیت دارد. اندازه‌گیری PSA در کنار لمس PSA به هنگام معاینه بالینی به وسیله پزشک متخصص و دیگر روش‌های تشخیصی، می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، پیش از پیدایش نشانه‌های بیماری و در نتیجه، آغاز اقدامات درمانی به موقع کمک کند.
کاربردهای دیگر اندازه‌گیری PSA عبارتند از:
کمک به پزشک در انتخاب روش درمان.
پایش وضعیت بیمار پس از دوره درمان و ارزیابی موفقیت درمان یا بازگشت بیماری.
توصیه می‌شود مردانی که خطر پیدایش سرطان بر اساس سابقه ابتلای فامیلی در آنان بالا نیست از سن 50 سالگی سنجش PSA را انجام دهند اما مردانی که پدر یا برادر آنها دچار سرطان پروستات شده‌اند بهتر است از سن 45 سالگی آزمایش PSA را انجام دهند.
بالا رفتن مقدار PSA در خون، همیشه نشانگر پیدایش سرطان نیست. هر یک از عوامل زیر می‌تواند موجب افزایش PSA در خون گردد:
بزرگی خوش‌خیم پروستات
عفونت یا التهاب پروستات
عفونت ادراری یا درگیری مثانه
تکه‌برداری (بیوپسی) از پروستات یا لمس آن هنگام معاینات بالینی به وسیله پزشک
خارج شدن مایع منی پس از رابطه جنسی
دوچرخه‌سواری به مدت طولانی و انجام ورزش‌های سنگین
به دلایل فوق، هنگام نمونه‌گیری از خون بیمار برای آزمایش، باید حداقل 48 ساعت از رابطه جنسی گذشته باشد یا در صورت داشتن هر یک از شرایط بالا، حتما کارکنان آزمایشگاه را از وضعیت موجود آگاه نمایید.
شکل آزاد PSA ( Free PSA) :
از کل PSA موجود در خون یا PSA تام، بخش بیشتر آن به پروتئین‌های ویژه‌ای متصل، و بخشی که مقدار آن بسیار کمتر است به صورت آزاد، بدون اتصال به مواد دیگر در خون گردش می‌کند. در مواردی که PSA تام خون از حد طبیعی بیشتر باشد اندازه‌گیری PSA آزاد به پزشک کمک می‌کند که تفسیر بهتری از نتیجه آزمایش داشته باشد. به همین دلیل آزمایش PSA تام و PSA آزاد در بسیاری از موارد به طور هم‌زمان درخواست می‌شود. نسبت PSA آزاد به کل PSA موجود در خون، شاخص سودمندی در ارزیابی احتمال وجود یا عدم وجود سرطان پروستات است.